Een Schoondochter Uit Duizend: Over Liefde, Verwachtingen en Gedeelde Huishoudelijke Taken
‘Hoezo moet Daan de badkamer schoonmaken? Dat is toch jouw taak, Eva?’ Mijn stem trilde, ik voelde de spanning in mijn nek trekken terwijl ik mijn schoondochter aankeek. Ze stond daar, haar handen stevig op het aanrecht, haar blik vastberaden. ‘Waarom zou het alleen mijn taak zijn, Marijke? We wonen samen, we werken allebei fulltime. Het is logisch dat we alles delen.’
Ik slikte. Mijn zoon Daan keek ongemakkelijk van mij naar haar. ‘Mam, het is gewoon eerlijk zo,’ mompelde hij. Maar eerlijk voelde het niet. Het voelde als een aanval op alles wat ik kende, alles wat ik mijn kinderen had geleerd.
Het begon allemaal die eerste kerst dat Eva bij ons kwam. Mijn man Kees en ik hadden de tafel feestelijk gedekt, de geur van stoofperen en kaneel hing in de lucht. Daan kwam binnen met Eva aan zijn zijde, haar rode haar glanzend in het licht van de kerstboom. Ze lachte vriendelijk, maar haar ogen waren scherp, onderzoekend.
‘Kan ik ergens mee helpen?’ vroeg ze meteen. Ik wuifde het weg – gasten hoefden niet te helpen. Maar ze stond erop. Voor ik het wist, stond ze naast me in de keuken, uien te snijden en grapjes te maken over haar mislukte pogingen tot Hollandse stamppot.
Die avond viel me iets op: Daan ruimde samen met haar de tafel af. Hij waste zelfs af! Mijn Kees keek me aan en trok zijn wenkbrauwen op. ‘Dat heb jij hem niet geleerd,’ fluisterde hij later in bed. Ik voelde me betrapt.
De maanden daarna merkte ik hoe Daan veranderde. Hij belde minder vaak, kwam minder langs. Als hij kwam, was Eva erbij. Ze praatte veel over haar werk als docent op een basisschool in Utrecht, over haar passie voor gelijke kansen voor kinderen én volwassenen. Ik vond haar fel, soms zelfs brutaal.
Op een zondagmiddag, tijdens koffie met appeltaart, barstte de bom. Mijn dochter Sanne was er ook, met haar man Bas en hun twee kinderen. Terwijl de kinderen speelden, begon Sanne over haar drukke leven: ‘Ik snap niet hoe jij het doet, Eva. Fulltime werken én alles thuis regelen.’
Eva lachte kort. ‘Ik regel niet alles thuis. Daan doet net zoveel als ik.’
Bas grinnikte: ‘Dus jij laat hem dweilen?’
‘Ja,’ zei Eva zonder aarzelen. ‘En hij kookt minstens drie keer per week.’
Sanne keek mij aan, haar wenkbrauwen opgetrokken. Ik voelde me ongemakkelijk. In mijn tijd was het vanzelfsprekend dat de vrouw het huishouden deed, zelfs als ze werkte.
Na die middag kon ik het niet loslaten. Ik belde Naomi, mijn beste vriendin sinds de middelbare school. ‘Jij hebt zo’n lieve schoondochter,’ zuchtte ik. ‘Ze helpt altijd mee, brengt gezelligheid.’
Naomi lachte: ‘Ach Marijke, tijden veranderen. Misschien moet je het gewoon loslaten.’
Maar loslaten was moeilijker dan gedacht.
Op een dag kwam Daan alleen langs. Hij zag er moe uit. ‘Mam,’ begon hij voorzichtig, ‘ik weet dat je moeite hebt met hoe Eva en ik dingen doen…’
‘Het is gewoon zo anders dan wat ik gewend ben,’ onderbrak ik hem.
‘Ik weet het,’ zei hij zacht. ‘Maar ik ben gelukkig zo. Echt waar.’
Zijn woorden raakten me meer dan ik wilde toegeven.
Toch bleef het wringen. Toen Eva zwanger werd van hun eerste kind, hoopte ik stiekem dat alles zou veranderen. Dat ze zou inzien dat een moeder nu eenmaal meer thuis hoort te zijn.
Maar Eva bleef werken – parttime nu – en Daan nam ouderschapsverlof op. Hij bracht hun dochtertje Lotte naar de opvang, haalde haar weer op, kookte en verschoonde luiers alsof het de normaalste zaak van de wereld was.
Op Lottes eerste verjaardag stond ik in hun flat in Utrecht, tussen slingers en ballonnen. Eva’s ouders waren er ook – haar moeder een uitgesproken feministe die me vriendelijk maar doordringend aankeek.
Tijdens het eten vroeg ik: ‘Vind je het niet zwaar om alles te moeten combineren?’
Eva glimlachte: ‘Soms wel, maar samen redden we het prima.’
Daan legde zijn hand op de hare. ‘We doen het echt samen, mam.’
Die avond lag ik wakker in bed. Ik dacht aan mijn eigen moeder, die altijd zei: “Een goede vrouw zorgt voor haar gezin.” Had ik gefaald als moeder omdat mijn zoon nu anders leefde? Of had ik hem juist geleerd om lief te hebben en te zorgen?
De maanden verstreken en langzaam begon ik Eva’s aanpak te waarderen. Ze was streng maar rechtvaardig voor Daan én voor zichzelf. Ze leerde Lotte dat papa net zo goed kon troosten als mama.
Toch bleef er wrijving met Sanne, die vond dat Eva te veel van Daan vroeg. Op een dag barstte Sanne uit: ‘Jij laat Daan alles doen! Dat is toch geen huwelijk?’
Eva bleef kalm: ‘We kiezen hier samen voor. Misschien werkt het niet voor iedereen, maar voor ons wel.’
Sanne draaide zich naar mij: ‘Mam, vind jij dit normaal?’
Ik wist niet wat ik moest zeggen.
Op een avond zat ik met Kees aan tafel. Hij keek me aan over zijn leesbril heen. ‘Misschien moeten we accepteren dat onze kinderen hun eigen weg kiezen,’ zei hij zacht.
Ik knikte langzaam.
De volgende keer dat ik bij Daan en Eva was, bood ik spontaan aan om op Lotte te passen zodat zij samen uit eten konden gaan. Eva keek me verrast aan en glimlachte warm.
Toen ze terugkwamen, straalden ze allebei.
‘Dank je wel, mam,’ zei Daan terwijl hij me omhelsde.
Op weg naar huis dacht ik na over alles wat er gebeurd was – de botsingen, de tranen, de twijfels.
Misschien is liefde niet altijd wat je verwacht; misschien is het juist ruimte geven aan anderen om hun eigen keuzes te maken.
En nu vraag ik mezelf af: wanneer laat je los wat je kent en vertrouw je erop dat liefde zich op nieuwe manieren kan uiten? Wat betekent het eigenlijk om een goede moeder – of schoonmoeder – te zijn?