De dag dat ik mama naar het verpleeghuis bracht: haar stille blik brak mijn hart
‘Waarom moet ik hierheen, Eva? Waarom kan ik niet gewoon thuis blijven?’
De woorden van mijn moeder snijden door de stilte in de auto. Haar stem is zacht, bijna breekbaar, maar de wanhoop erin is onmiskenbaar. Ik houd mijn blik strak op de weg, durf haar niet aan te kijken. De ruitenwissers tikken ritmisch over het glas, terwijl buiten de regen over de grauwe straten van Amstelveen stroomt.
‘Mam…’ Mijn stem hapert. ‘Het is beter zo. Je hebt zorg nodig die ik je niet kan geven.’
Ze draait haar hoofd weg, kijkt uit het raam naar de natte bomen die voorbijglijden. Haar handen trillen lichtjes op haar schoot. Ik weet dat ze zich verraden voelt. En ergens voel ik me ook een verrader.
Mijn moeder, Johanna, was altijd een vrouw van weinig woorden. Geboren in 1942, opgegroeid in een tijd waarin je je gevoelens inslikte en gewoon doorging. Mijn vader, Willem, was net zo. Ze kregen mij laat, hun enige kind. Ik was een nakomertje in een huis vol stilte en routine. Toen ik achttien werd, ben ik zo snel mogelijk naar Amsterdam verhuisd. Ik wilde vrijheid, leven, vrienden om me heen die begrepen wat het was om jong te zijn in een wereld die steeds sneller draaide.
De afstand tussen mij en mijn ouders werd met de jaren groter. Niet alleen fysiek, maar ook emotioneel. We belden op verjaardagen, stuurden kaartjes met kerst. Maar echte gesprekken? Die hadden we zelden. Toen mijn vader vijf jaar geleden overleed aan een hartaanval, voelde ik me schuldig dat ik niet vaker was langsgekomen. Maar zelfs toen bleef er iets onuitgesproken tussen mij en mama.
Nu zit ze naast me, kleiner dan ooit. Haar grijze haar is netjes gekamd, haar jas zorgvuldig dichtgeknoopt. Ze heeft haar mooiste sjaal omgedaan – de blauwe met de witte stippen die ze altijd droeg op feestdagen. Alsof ze zich wil verzetten tegen wat er komen gaat door zich extra mooi te maken.
‘Weet je nog,’ zegt ze plotseling, ‘hoe we vroeger altijd samen naar het Amsterdamse Bos gingen? Jij wilde altijd eendjes voeren.’
Ik glimlach flauwtjes. ‘Ja mam, dat weet ik nog.’
‘Dat was fijn,’ zegt ze zacht. ‘Toen was alles nog simpel.’
Ik slik de brok in mijn keel weg en parkeer de auto voor het verpleeghuis. Het gebouw is modern, met grote ramen en een keurige tuin vol viooltjes en narcissen. Maar het blijft een plek waar mensen hun laatste hoofdstuk schrijven.
Binnen worden we begroet door een verpleegkundige met een vriendelijk gezicht. ‘Welkom mevrouw De Vries! Wat fijn dat u er bent.’
Mijn moeder knikt beleefd, maar haar ogen zoeken de mijne. Ik zie paniek – of is het verdriet? – in haar blik.
‘Eva…’ fluistert ze terwijl we samen naar haar nieuwe kamer lopen. ‘Je laat me toch niet alleen?’
‘Ik blijf nog even bij je,’ zeg ik snel. ‘Tot je gesetteld bent.’
De kamer is klein maar licht. Er staat een bed, een kast en een stoel bij het raam. Op het nachtkastje ligt al een stapel tijdschriften klaar – Libelle, Margriet – alsof iemand heeft geprobeerd het huiselijk te maken.
Ik help haar jas uitdoen en hang hem aan de kapstok. Ze gaat op het bed zitten en kijkt om zich heen alsof ze niet weet waar ze moet beginnen.
‘Het ruikt hier vreemd,’ zegt ze na een tijdje.
‘Dat went wel,’ probeer ik geruststellend te zeggen.
Ze pakt mijn hand vast, haar vingers koud en dun als twijgjes. ‘Eva… heb ik iets fout gedaan?’
Die vraag raakt me harder dan ik had verwacht. ‘Nee mam,’ zeg ik schor. ‘Je hebt niets fout gedaan.’
Maar in mijn hoofd echoën haar woorden na. Heb ík iets fout gedaan? Had ik meer moeten doen? Had ik haar langer thuis kunnen houden? Mijn werk als HR-manager bij een groot bedrijf slokt me op; mijn eigen gezin – man en twee kinderen – eisen hun aandacht op. Maar toch…
Plotseling denk ik aan de ruzies van vroeger. Hoe zij vond dat ik ondankbaar was als puber, hoe ik haar ouderwetse ideeën niet kon uitstaan. Hoe we elkaar soms dagenlang negeerden na weer een woordenwisseling over iets onbenulligs: mijn kledingstijl, mijn studiekeuze, mijn vrienden.
‘Weet je nog die keer dat je boos werd omdat ik met Maarten naar dat festival ging?’ vraag ik voorzichtig.
Ze glimlacht flauwtjes. ‘Ik was gewoon bang dat je verkeerde keuzes zou maken.’
‘Ik heb vaak het gevoel gehad dat ik je teleurgesteld heb.’
Ze schudt haar hoofd. ‘Nee kind… Ik was gewoon bang om je kwijt te raken.’
Een stilte valt tussen ons waarin alles lijkt samen te komen: gemiste kansen, onuitgesproken liefde, spijt.
Er wordt op de deur geklopt; de verpleegkundige komt binnen met koffie en koekjes.
‘Mevrouw De Vries, wilt u misschien even naar de gezamenlijke woonkamer komen? Er zijn andere bewoners die u graag willen ontmoeten.’
Mijn moeder kijkt me vragend aan.
‘Ga maar even kijken mam,’ zeg ik zacht. ‘Ik wacht hier op je.’
Met kleine stapjes loopt ze achter de verpleegkundige aan. In de deuropening draait ze zich nog één keer om en kijkt me aan met diezelfde blik als toen ze me vroeger uitzwaaide naar school: vol zorg, vol liefde, vol onzekerheid.
Als ze weg is, laat ik mezelf op de stoel zakken en voel hoe de tranen over mijn wangen stromen. Ik kijk naar haar jas aan de kapstok, naar de lege kamer die nu haar thuis moet worden.
Mijn telefoon trilt; een appje van mijn man: ‘Hoe gaat het?’
Ik weet niet wat ik moet antwoorden.
Als mama na een half uur terugkomt, lijkt ze iets rustiger. Ze vertelt over een vrouw die vroeger lerares was en over een man die altijd moppen tapt.
‘Misschien valt het wel mee hier,’ zegt ze aarzelend.
Ik knik bemoedigend, maar voel me leeg vanbinnen.
Voordat ik vertrek, geef ik haar een lange knuffel. Ze houdt me stevig vast alsof ze me nooit meer wil loslaten.
‘Kom je snel weer terug?’ vraagt ze zacht.
‘Ja mam,’ fluister ik tegen haar haren aan. ‘Ik kom snel terug.’
Op weg naar huis voel ik me verscheurd tussen twee werelden: die van mijn moeder en die van mijn eigen gezin. Heb ik het juiste gedaan? Of had liefde toch moeten betekenen dat je alles opgeeft voor degene die jou het leven gaf?
Soms vraag ik me af: hoeveel ruimte mag er eigenlijk zijn tussen ouder en kind voordat je elkaar echt kwijtraakt? Wat zouden jullie hebben gedaan als jullie in mijn schoenen stonden?