Een stormachtige nacht waarop alles veranderde – Waar zijn we de mist ingegaan?
‘Mam, alsjeblieft, doe open!’
De stem aan de andere kant van de deur was doordrenkt van paniek en regen. Ik herkende haar meteen, ondanks de jaren die verstreken waren. Mijn hart bonsde in mijn borstkas. Het was alsof de tijd even stilstond, alsof de wind buiten mijn ademhaling overnam. Ik stond op van de bank, mijn benen trilden. ‘Sanne?’ fluisterde ik, meer tegen mezelf dan tegen iemand anders.
Met trillende handen draaide ik de sleutel om. Daar stond ze: mijn dochter, nat tot op het bot, haar haren wild om haar gezicht. In haar armen hield ze een klein meisje, niet ouder dan drie jaar. Sanne’s ogen waren rood van het huilen, haar lippen blauw van de kou. ‘Mam, ik kan niet blijven. Dit is Noor. Ze is veilig bij jou. Ik… ik moet gaan.’
‘Sanne, wacht! Wat bedoel je? Waar ga je heen?’ Mijn stem brak. Ik probeerde haar arm te grijpen, maar ze trok zich los. Noor keek me met grote, angstige ogen aan. Sanne drukte een kus op het hoofdje van haar dochter en keek mij aan met een blik vol wanhoop en spijt.
‘Het spijt me, mam. Ik kan niet uitleggen waarom nu. Zorg alsjeblieft voor haar.’
Voordat ik kon reageren, draaide ze zich om en verdween in de duisternis. De regen slikte haar voetstappen in.
Ik stond daar, verstijfd, met Noor in mijn armen. Haar kleine lijfje rilde tegen mijn borst. ‘Het komt goed, meisje,’ fluisterde ik, al wist ik zelf niet of dat waar was.
Die nacht sliep ik nauwelijks. De klok tikte onverbiddelijk door terwijl ik naar het plafond staarde en probeerde te begrijpen wat er zojuist was gebeurd. Mijn gedachten tolden: Waar was Sanne al die jaren geweest? Waarom kwam ze nu terug? Waarom liet ze Noor bij mij achter?
De volgende ochtend belde ik Henk, mijn man. Hij was op zakenreis in Groningen en had geen idee van wat er gebeurd was. ‘Henk,’ zei ik met trillende stem, ‘Sanne is terug geweest. Ze heeft… ze heeft een kind bij ons achtergelaten.’
Het bleef even stil aan de andere kant van de lijn. Toen hoorde ik hem ademhalen. ‘Wat bedoel je? Sanne? Onze Sanne?’
‘Ja,’ snikte ik. ‘Ze kwam vannacht aan de deur. Ze liet Noor hier achter en is weer weggegaan.’
Henk vloekte zachtjes. ‘Ik kom zo snel mogelijk naar huis.’
De dagen daarna waren een waas van telefoontjes naar instanties, slapeloze nachten en eindeloze vragen van familieleden die lucht kregen van het nieuws. Mijn zus Marijke kwam langs met een tas vol kinderkleren en knuffels. Ze keek me aan met die blik die alleen zussen hebben: bezorgd, maar ook licht verwijtend.
‘Heb je iets gemerkt aan Sanne toen ze nog thuis woonde?’ vroeg ze terwijl ze Noor hielp met haar schoenen.
Ik schudde mijn hoofd. ‘Ze was altijd stil, teruggetrokken misschien, maar ik dacht dat dat bij de puberteit hoorde.’
Marijke zuchtte diep. ‘Misschien hebben we iets gemist.’
Die woorden bleven dagenlang in mijn hoofd rondzingen: misschien hebben we iets gemist.
Noor bleek een lief meisje te zijn, maar ze sprak nauwelijks en schrok van harde geluiden. Soms huilde ze midden in de nacht en riep zachtjes om haar moeder. Ik wiegde haar dan in mijn armen en probeerde haar gerust te stellen, terwijl mijn eigen hart brak.
Op een avond zat Henk zwijgend aan tafel tegenover mij. Zijn handen omklemden zijn koffiekopje zo stevig dat zijn knokkels wit werden.
‘We moeten de politie bellen,’ zei hij uiteindelijk.
‘En als Sanne in gevaar is?’ vroeg ik zachtjes.
‘En als Noor gevaar loopt?’ kaatste hij terug.
We zwegen allebei. De stilte tussen ons voelde zwaarder dan ooit tevoren.
De dagen werden weken. Noor begon langzaam te wennen aan haar nieuwe omgeving. Ze lachte voorzichtig als ik haar voorlas uit Jip en Janneke en hield zich vast aan mijn hand als we naar de speeltuin gingen in het parkje achter ons huis in Amersfoort.
Toch bleef het knagen: waar was Sanne? Waarom had ze nooit iets laten weten? Was het onze schuld dat ze was weggegaan?
Op een dag vond ik een briefje in Noor’s jaszakje. Het was in haastige hanenpoten geschreven:
‘Mam,
Ik weet dat je boos bent en misschien begrijp je me nooit. Maar ik kon niet anders. Noor verdient beter dan wat ik haar kan geven nu. Ik hoop dat je ooit kunt vergeven wat ik heb gedaan.
Liefs,
Sanne’
Ik las het briefje keer op keer, tot de letters vervaagden door mijn tranen.
De familie begon zich ermee te bemoeien. Mijn schoonzus Anja vond dat we direct Jeugdzorg moesten inschakelen; mijn broer Kees vond juist dat we alles binnenshuis moesten houden om Sanne te beschermen.
‘Jullie hebben altijd te veel gepamperd,’ zei Anja fel tijdens een familie-etentje waar niemand echt at.
‘En jij hebt nooit begrepen wat het is om je kind kwijt te raken!’ beet ik haar toe.
De spanning liep hoog op die avond; Noor zat stilletjes met haar pop aan tafel te spelen terwijl volwassenen hun frustraties botvierden op elkaar.
Henk trok me later die avond apart in de keuken.
‘We moeten samen beslissen wat goed is voor Noor,’ zei hij zachtjes.
‘Maar hoe weet je wat goed is als je eigen kind je niet vertrouwt?’ vroeg ik terug.
Hij sloeg zijn armen om me heen en voor het eerst sinds jaren huilde ik tegen zijn schouder.
De maanden verstreken en Noor werd steeds meer onderdeel van ons leven. We vierden Sinterklaas met chocoladeletters en pepernoten; Noor straalde toen ze haar schoentje mocht zetten bij de open haard.
Maar elke feestdag voelde ook wrang – want Sanne ontbrak steeds aan tafel.
Op een avond – het was alweer bijna lente – werd er opnieuw aangebeld tijdens een hevige regenbui.
Mijn hart sloeg over; Henk keek me aan met grote ogen.
Ik deed open – maar dit keer was het niet Sanne, maar een jonge vrouw van Jeugdzorg.
Ze had anonieme tips gekregen over een kind dat mogelijk zonder moeder werd opgevoed.
‘Mevrouw Van Dijk,’ begon ze voorzichtig, ‘we willen alleen maar zeker weten dat Noor veilig is.’
Ik voelde me vernederd en boos tegelijk – alsof ik moest bewijzen dat ik goed genoeg was voor mijn eigen kleindochter.
Na veel gesprekken en huisbezoeken kregen we uiteindelijk toestemming om officieel voor Noor te zorgen – maar het voelde als een pyrrusoverwinning.
Soms zit ik ’s avonds op de bank met Noor slapend tegen me aan en vraag ik mezelf af: waar is het misgegaan? Was het die ene ruzie over school? Of toen we haar verboden om met die ene vriendin om te gaan? Hebben we te weinig geluisterd? Of juist te veel gestuurd?
De buren fluisteren soms als ze denken dat ik het niet hoor; familieleden kijken me aan met medelijden of onbegrip.
Maar als Noor lacht – echt lacht – voel ik dat er nog hoop is op vergeving en misschien zelfs op een nieuw begin.
En toch blijft die ene vraag knagen: kan liefde ooit genoeg zijn om alles te helen wat kapot is gegaan?
Wat zouden jullie doen als je eigen kind verdwijnt en alleen een kleinkind achterlaat?