Onder Eén Dak: De Strijd om Oma en de Waarheid
‘Denk je echt dat je genoeg doet voor je oma, Eva?’ De stem van mijn buurvrouw, mevrouw Van Dijk, sneed door de stilte van de trappenhal. Haar ogen priemden in de mijne, haar boodschappentas bungelend aan haar arm. Ik voelde mijn wangen gloeien. ‘Pardon?’ stamelde ik, terwijl ik de sleutel in het slot van oma’s flat probeerde te steken.
‘Ze zit daar maar, dag in dag uit. Je werkt toch fulltime? Ik zie je bijna nooit bij haar binnenkomen. Je weet toch dat ze niet meer zo goed ter been is?’
De woorden bleven hangen, zwaar en kleverig als stroop. Ik slikte. ‘Ik doe wat ik kan,’ zei ik zacht, maar ik wist dat het niet overtuigend klonk. Mevrouw Van Dijk snoof en liep verder, haar hakken tikten als een klok die aftelt naar iets onvermijdelijks.
Toen ik binnenkwam, zat oma – mijn lieve oma Rietje – in haar oude fauteuil bij het raam. Ze keek naar buiten, naar de grijze lucht boven Amsterdam-Noord. ‘Was dat Van Dijk?’ vroeg ze zonder om te kijken. ‘Die vrouw heeft altijd wat te zeggen.’
Ik lachte schamper. ‘Ze maakt zich zorgen om jou, zegt ze.’
Oma draaide zich langzaam naar me om, haar ogen waterig maar scherp. ‘Ze maakt zich vooral druk om andermans zaken.’
Ik zette thee en probeerde het gevoel van falen weg te spoelen met hete slokken. Maar het bleef knagen. Was ik echt niet genoeg aanwezig? Mijn moeder – haar dochter – was jaren geleden naar Groningen verhuisd en kwam zelden langs. Mijn broer Jasper had zijn handen vol aan zijn eigen gezin in Utrecht. Dus bleef ik over. Eva, 29 jaar, communicatiemedewerker bij een kleine stichting, wonend in een studio drie tramhaltes verderop.
Die avond lag ik wakker. De woorden van mevrouw Van Dijk echoënden in mijn hoofd. Ik dacht aan de keren dat ik te moe was om langs te gaan na werk, aan de keren dat ik haar telefoontje had genegeerd omdat ik ‘even rust’ nodig had. Maar ook aan de keren dat we samen appeltaart bakten, of dat ze me troostte toen mijn relatie uitging.
De volgende ochtend besloot ik vroeger naar werk te gaan zodat ik eerst bij oma kon ontbijten. Ze keek verrast op toen ik binnenkwam met verse broodjes van de bakker.
‘Wat is er aan de hand?’ vroeg ze wantrouwig.
‘Niks,’ loog ik. ‘Ik dacht gewoon… gezellig.’
Ze knikte, maar haar blik bleef hangen op mijn gezicht. ‘Je hoeft je niet schuldig te voelen, kind.’
‘Doe ik niet,’ zei ik te snel.
Die middag kreeg ik een appje van Jasper: “Van Dijk heeft mij gebeld. Ze zegt dat jij oma verwaarloost? Wat is er aan de hand?”
Mijn vingers trilden toen ik terugtypte: “Niks! Ze bemoeit zich gewoon.” Maar het zaadje was geplant. Jasper belde die avond nog.
‘Eva, luister,’ begon hij voorzichtig. ‘Misschien moeten we toch eens praten over een verzorgingshuis.’
‘Nee!’ riep ik uit. ‘Dat wil oma niet! Dat weet je best.’
‘Maar jij kunt dit niet alleen blijven doen. En als mensen gaan klagen… straks komt de thuiszorg of erger.’
Ik voelde tranen prikken achter mijn ogen. ‘Jij woont in Utrecht! Jij hebt makkelijk praten!’
Het gesprek eindigde in verwijten en stilte.
De dagen daarna voelde alles anders. Elke keer als ik bij oma was, keek ik over mijn schouder of iemand me in de gaten hield. Mevrouw Van Dijk groette me niet meer; andere buren keken weg of fluisterden als ik langsliep.
Oma merkte het ook. ‘Laat ze maar praten,’ zei ze koppig terwijl ze haar breiwerk neerlegde. ‘Ze weten niks van ons leven.’
Maar het bleef niet bij praten. Op een woensdagmiddag stond er ineens een mevrouw van de gemeente voor de deur: “We kregen een melding over mogelijke verwaarlozing.”
Mijn hart bonsde in mijn keel terwijl ze door het huis liep, vragen stelde over medicatie, maaltijden, hygiëne. Oma keek haar woedend aan: ‘Mijn kleindochter zorgt prima voor mij! Wie denkt u wel niet dat u bent?’
Na afloop zat ik trillend op de bank. ‘Dit is mijn schuld,’ fluisterde ik.
Oma pakte mijn hand vast. ‘Nee lieverd, dit is de schuld van mensen die denken dat ze alles beter weten.’
Toch veranderde er iets tussen ons. Ik werd krampachtig in mijn zorg: alles moest perfect zijn, elke maaltijd gezond, elk bezoek langer dan nodig. Ik raakte uitgeput; op werk maakte ik fouten, vrienden zag ik nauwelijks meer.
Op een avond barstte het los tijdens een familie-etentje bij Jasper thuis.
‘Eva,’ begon hij voorzichtig terwijl zijn vrouw en kinderen stil werden, ‘we zien dat je eraan onderdoor gaat.’
‘Wat moet ik dan?’ riep ik uit. ‘Jullie willen haar in een tehuis stoppen! Dat wil ze niet! En als ik niet genoeg doe, krijg ik iedereen over me heen!’
Mijn moeder zuchtte diep. ‘Misschien moeten we luisteren naar wat oma zelf wil.’
Oma keek ons één voor één aan. ‘Ik wil thuis blijven zolang het kan. Maar Eva moet ook haar eigen leven kunnen leiden.’
Het bleef even stil.
‘Misschien kunnen we samen een schema maken,’ stelde Jasper voor. ‘Dat we allemaal iets doen.’
Het was geen perfecte oplossing, maar het was iets.
Langzaam keerde de rust terug. De buren zagen dat er vaker bezoek kwam; mevrouw Van Dijk groette weer voorzichtig. De gemeente sloot het dossier.
Toch bleef het wringen: waarom is zorgen zo ingewikkeld? Waarom voelen we ons altijd tekortschieten – voor onze familie, voor de buitenwereld, voor onszelf?
Nu zit ik hier aan oma’s keukentafel, luisterend naar haar zachte ademhaling terwijl ze dut op haar stoel. Ik denk aan alles wat er gebeurd is en vraag me af: Hoeveel invloed mogen anderen hebben op onze keuzes? En wanneer is liefde genoeg?