“Waarom moet ik het haar vertellen?”: Het stille verdriet van een kinderwens en een dominante moeder
‘Waarom moet ik het haar vertellen, Bas? Waarom kan jij het niet gewoon zelf?’ Mijn stem trilde terwijl ik de theedoek in mijn handen kneep. Bas zat aan de keukentafel, zijn blik op het patroon van de tegels gericht. Buiten tikte de regen tegen het raam, maar binnen voelde het alsof er een storm woedde die alleen wij konden horen.
‘Ze zal het van jou beter aannemen,’ mompelde hij. ‘Jij weet hoe ze is. Ze luistert nooit naar mij.’
Ik zuchtte diep. ‘Ze luistert nooit naar iemand, Bas. Maar dit… dit is jouw moeder. Jouw geheim.’
Bas keek me eindelijk aan, zijn ogen rood van het huilen dat hij probeerde te verbergen. ‘Ik kan het niet, Lieke. Ik kan haar niet teleurstellen. Niet na alles wat ze voor me heeft gedaan.’
En zo begon het: de dag waarop ik niet alleen mijn eigen verdriet moest dragen, maar ook dat van mijn man. Bas en ik waren al vijf jaar samen, drie jaar getrouwd. We woonden in een rijtjeshuis in Amersfoort, met uitzicht op een speeltuin waar ik elke dag kinderen zag spelen. Kinderen die wij nooit zouden krijgen.
Toen we hoorden dat Bas onvruchtbaar was, voelde het alsof de grond onder mijn voeten verdween. Ik had altijd gedacht dat we samen een gezin zouden stichten. Dat we op zondag samen naar de kinderboerderij zouden gaan, of op Koningsdag met onze kinderen over de vrijmarkt zouden slenteren. Maar na maanden van onderzoeken en hoopvolle pogingen kwam het onvermijdelijke telefoontje van de arts: ‘Het spijt me, maar er is geen kans.’
Bas was kapot. Maar wat hem nog meer brak, was het idee dat hij zijn moeder moest vertellen dat zij nooit oma zou worden. Zijn moeder, Marjan, was altijd aanwezig in ons leven. Ze woonde drie straten verderop en kwam minstens drie keer per week langs – onaangekondigd, met appeltaart of een pan erwtensoep.
‘Je weet toch dat je altijd welkom bent,’ zei ze dan met haar scherpe stem, terwijl ze haar jas ophing zonder te vragen of het uitkwam.
In het begin vond ik haar bemoeizucht wel charmant. Het hoorde bij haar generatie, dacht ik. Maar naarmate de jaren verstreken en onze kinderwens onvervuld bleef, werd haar aanwezigheid verstikkend. Ze vroeg elke week wanneer ze nu eindelijk oma zou worden. Ze gaf ons boeken over opvoeden en stuurde foto’s van haar vriendinnen met hun kleinkinderen in de familie-app.
Op een avond, toen Bas en ik samen op de bank zaten, zei hij ineens: ‘Misschien moeten we het haar gewoon vertellen. Misschien lucht het op.’
‘Wil jij het dan doen?’ vroeg ik voorzichtig.
Hij schudde zijn hoofd. ‘Ik kan het niet. Ze zal zo teleurgesteld zijn.’
En nu zat ik hier, met de opdracht om namens mijn man zijn grootste geheim te delen met de vrouw die hem nog steeds behandelde als haar kleine jongen.
De volgende dag nodigde ik Marjan uit voor koffie. Mijn handen trilden toen ik de kopjes op tafel zette.
‘Wat is er aan de hand, Lieke? Je ziet zo bleek,’ zei ze meteen.
Ik slikte. ‘Marjan… er is iets wat je moet weten.’
Ze keek me aan met die priemende blik die me altijd het gevoel gaf dat ik doorgrond werd.
‘Bas en ik… we kunnen geen kinderen krijgen.’
Even was het stil. Toen begon ze te lachen – een harde, ongelovige lach.
‘Ach joh, dat zeggen ze tegenwoordig zo snel! Je moet gewoon ontspannen! Hebben jullie al eens een vakantie geboekt? Of misschien…’
‘Nee, Marjan,’ onderbrak ik haar zacht maar beslist. ‘Het is definitief. We hebben alles geprobeerd. De artsen zeggen dat het niet kan.’
Haar gezicht vertrok. ‘Maar… hoe kan dat nou? In onze familie zijn we allemaal vruchtbaar als konijnen! Het ligt toch niet aan jou?’
Ik voelde hoe mijn wangen rood werden. ‘Nee, Marjan. Het ligt niet aan mij.’
Ze keek me aan, haar ogen schoten vuur. ‘Dus aan Bas?’
Ik knikte langzaam.
‘Dat kan niet,’ fluisterde ze. ‘Mijn Bas…’
Ze stond abrupt op en liep naar het raam, haar rug naar mij toe gekeerd.
‘Waarom heeft hij mij dit niet zelf verteld?’ vroeg ze uiteindelijk met gebroken stem.
‘Omdat hij bang was u teleur te stellen,’ antwoordde ik eerlijk.
Ze draaide zich om en keek me aan – voor het eerst zag ik echte pijn in haar ogen.
‘Hij is altijd zo gevoelig geweest,’ zei ze zachtjes. ‘Altijd bang om mij verdriet te doen.’
We zwegen allebei. De stilte was zwaar en ongemakkelijk.
Toen liep ze naar de deur en vertrok zonder iets te zeggen.
Die avond kwam Bas thuis en vond mij huilend aan de keukentafel.
‘Ze haat me nu vast,’ snikte ik.
Bas sloeg zijn armen om me heen. ‘Nee, Lieke. Ze moet gewoon wennen aan het idee.’
Maar weken gingen voorbij zonder dat we iets van Marjan hoorden. Geen appjes, geen onaangekondigde bezoekjes meer. Het huis voelde leeg zonder haar bemoeizuchtige aanwezigheid – en toch miste ik haar stiekem.
Op een dag stond ze ineens voor de deur, met rode ogen en een doos oude foto’s onder haar arm.
‘Mag ik binnenkomen?’ vroeg ze schor.
We zaten urenlang samen aan tafel, bladerend door foto’s van Bas als kind – zijn eerste stapjes, zijn eerste schooldag, vakanties in Zeeland.
‘Ik had zo graag gewild dat hij dit ook zou meemaken,’ fluisterde Marjan terwijl ze een foto vasthield van Bas als peuter in een zandbak.
‘Ik ook,’ zei ik zachtjes.
Vanaf die dag veranderde er iets tussen ons. Marjan kwam minder vaak langs, maar als ze kwam was ze zachter – minder kritisch, meer begripvol. Soms zaten we samen stilletjes te huilen om wat nooit zou zijn.
Bas bleef worstelen met schuldgevoelens en schaamte. Onze relatie kreeg klappen; soms voelde het alsof we vreemden waren geworden die samenleefden in hetzelfde huis vol echo’s van dromen die nooit uitkwamen.
Op een avond barstte ik uit: ‘Waarom moest ík jouw pijn dragen? Waarom kon jij niet gewoon eerlijk zijn tegen je moeder?’
Bas keek me aan met tranen in zijn ogen. ‘Omdat jij sterker bent dan ik,’ fluisterde hij.
En misschien was dat wel zo – maar soms wilde ik gewoon zwak mogen zijn.
Nu, jaren later, kijk ik terug op die periode en vraag ik me af: hoeveel geheimen dragen we namens anderen? En hoeveel daarvan breken ons uiteindelijk zelf?