Wanneer liefde een last wordt: Het verhaal van een schoonmoeder, haar zoon en onuitgesproken verwachtingen
‘Mam, ik trek het niet meer. Daan doet helemaal niks meer in huis. Ik weet niet wat ik moet doen.’
De stem van Sophie trilt aan de andere kant van de lijn. Mijn hart slaat een slag over. Het is laat op de avond, de regen tikt tegen het raam van mijn flat in Amersfoort. Ik staar naar de foto van Daan op het dressoir – zijn lach, zijn ogen die vroeger altijd naar mij zochten als hij iets niet snapte. Nu is hij volwassen, getrouwd, vader van twee kinderen. Maar blijkbaar is er iets mis.
‘Sophie…’ begin ik voorzichtig, ‘heb je met hem gepraat?’
‘Elke dag! Maar hij zegt dat hij moe is van zijn werk. Dat ik het toch altijd zo goed kan. Maar mam, ik ben óók moe! Ik werk ook, en de kinderen…’ Haar stem breekt.
Ik voel een steek van schuld. Hoe vaak heb ik vroeger niet hetzelfde gedaan? Alles voor Daan geregeld, zijn boterhammen gesmeerd tot hij achttien was, zijn kamer opgeruimd omdat “hij het zo druk had met school”. En nu? Nu is hij een man die denkt dat het huishouden vanzelf draait.
‘Misschien… misschien heb ik hem te veel verwend,’ fluister ik meer tegen mezelf dan tegen haar.
‘Wat moet ik nu?’ vraagt Sophie zacht. ‘Ik hou van hem, maar soms voel ik me zo alleen in dit huis.’
De stilte tussen ons is zwaar. Ik weet dat Sophie haar eigen moeder niet meer heeft – ze zoekt steun bij mij. Maar wat kan ik zeggen? Dat het mijn schuld is? Dat ik haar gewaarschuwd heb toen ze net samenwoonden? ‘Laat hem zelf zijn was doen, Sophie. Anders leert hij het nooit.’ Maar ze lachte toen, verliefd en optimistisch: ‘Ach, Daan leert het wel.’
Nu hoor ik haar snikken en voel ik mijn eigen ogen prikken.
‘Sophie… wil je dat ik met hem praat?’ vraag ik voorzichtig.
Ze aarzelt. ‘Ik weet het niet. Misschien wordt hij dan boos op mij.’
Ik zucht diep. ‘Soms moet iemand hem wakker schudden.’
Die nacht slaap ik nauwelijks. Mijn gedachten draaien in cirkels: waar is het misgegaan? Had ik strenger moeten zijn? Hem meer moeten laten ploeteren? Of is dit gewoon hoe mannen zijn opgevoed in onze generatie?
De volgende dag bel ik Daan. Hij klinkt gehaast, geïrriteerd zelfs.
‘Mam, wat is er?’
‘Daan… Sophie maakt zich zorgen. Ze voelt zich alleen met alles in huis.’
Hij zucht hoorbaar. ‘Mam, ik werk keihard. Zij werkt maar drie dagen. En als ik thuis ben wil ik gewoon even rust.’
‘Maar Daan… jullie hebben samen gekozen voor dit leven. Samen kinderen, samen een huis…’
‘Ja maar…’ Hij valt stil.
‘Weet je nog hoe je altijd boos werd als je vader niks deed?’ vraag ik zacht.
Hij lacht schamper. ‘Dat was anders.’
‘Is dat zo?’
Er valt een lange stilte.
‘Misschien… misschien moet ik meer doen,’ zegt hij uiteindelijk zacht.
‘Praat met haar, Daan. Echt praten. Niet alleen zeggen dat je moe bent.’
Hij bromt iets van instemming en hangt op.
De dagen daarna hoor ik niets van hen. Ik probeer mezelf af te leiden met vrijwilligerswerk in het buurthuis, maar telkens als mijn telefoon trilt, schrik ik op.
Op zondagmiddag belt Sophie weer.
‘Mam… bedankt dat je met hem hebt gepraat.’ Haar stem klinkt opgelucht, maar ook breekbaar.
‘Hoe gaat het nu?’
‘We hebben gepraat. Echt gepraat. Hij zei dat hij zich schuldig voelt dat hij zo weinig doet, maar dat hij soms gewoon niet weet waar te beginnen. We hebben samen een lijstje gemaakt met taken.’
Ik glimlach door mijn tranen heen. ‘Dat klinkt goed, Sophie.’
‘Ja… maar het blijft moeilijk. Soms voel ik me nog steeds alleen. Alsof alles op mijn schouders rust.’
Ik herken dat gevoel maar al te goed. Jarenlang voelde ik me ook zo – gevangen tussen verwachtingen en liefde, tussen zorgen en zwijgen.
Die avond zit ik alleen aan tafel met een kop thee. De regen is opgehouden; de stad ruikt fris en nieuw. Ik denk aan mijn eigen moeder, hoe zij altijd alles slikte en nooit klaagde. Is dat wat we doorgeven? Onze zwijgzaamheid, onze neiging om alles zelf te dragen?
Een week later komt Daan langs met de kinderen. Hij helpt me met het ophangen van de nieuwe gordijnen zonder dat ik erom hoef te vragen. Als we klaar zijn, kijkt hij me aan.
‘Mam… sorry dat ik vroeger nooit hielp thuis.’
Ik glimlach flauwtjes en trek hem in een omhelzing.
‘Het is nooit te laat om te leren,’ fluister ik.
’s Avonds appt Sophie: “Dankjewel voor alles.”
Maar diep vanbinnen weet ik: sommige patronen zijn hardnekkig. Liefde kan een last worden als we niet leren delen – niet alleen de mooie momenten, maar ook de dagelijkse strijdjes en de vermoeidheid.
Soms vraag ik me af: hoeveel generaties moeten er voorbijgaan voordat we echt leren praten over wat we nodig hebben? En durven we ooit eerlijk te zijn over onze grenzen – tegenover elkaar én tegenover onszelf?